کد مطلب:314365 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:201
گنجینه ی حرم حضرت ابوالفضل
در حرم حضرت عباس علیه السلام گنجینه ای است كه اشیای ارزشمند غیر قابل قیمت گذاری در خود جای داده است. از آن جمله می توان به قالی های نفیس، قالی های بافته شده به نخ های زر یا نگین های قیمتی، چلچراغ های طلایی، شمشیرهای مرصع، ساعت های دیواری طلایی، ساعت های ساخته شده از چوب آبنوس و همانند آن اشاره كرد.
در این گنجینه، همچنین مجموعه ای از مجسمه های طلایی كشتی های مسافربر كه یك ناوگان را تشكیل می دهد، صندوقی آهنی در بردارنده چند مهر امضای تصویری حقیقی از سر مبارك امام حسین علیه السلام كه از ایتالیا آورده شده است، مصحفی به خطی منسوب به امیرمؤمنان علیه السلام و تعدادی نسخه ی خطی وجود دارد كه شمار آنها به 109 نسخه می رسد و بیشتر آنها نیز قرآن خطی به خط كوفی است.
در شناسنامه ای كه از نسخه های خطی این گنجینه به دست آورده ام نوشته بود: «این مجموعه در بردارنده ی 109 نسخه و همه نیز قرآن خطی است». به هر روی، آنچه درباره ی قدمت و ارزش هنری و تاریخی اشیا و نفایس موجود در گنجینه ی حرم حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام هم می توان گفت.
مخطوطات موجود در این گنجینه دارای فهرست چاپ نشده ای است كه نگارنده تنها نسخه ای ماشین نویسی شده از آن رؤیت كرده است. استاد ناصر نقشبندی در نوشته ای بدین مطلب اشاره كرده كه در حرم حضرت ابوالفضل سه نسخه ی قدیم قرآن خطی كه به خط كوفی نوشته شده است، نگهداری می شود.
محل گنجینه زمانی در حجره ای واقع در زاویه ی رواق جنوبی قرار داشت كه پیش از آن مقبره ی مرحوم شیخ حسین بن احمد بن شیخ علی تولیت حرم حضرت عباس علیه السلام بوده است.
این گنجینه در حال حاضر به محل مقبره ی آل خیرالدین كه درش از صحن گشوده
[ صفحه 245]
می شود انتقال یافته است. در سال 1265 هـ.ق هیأتی ویژه با حضور سعید السید آل سلطان تولیت فعلی و سید حسین سید حسن وهاب تولیت پیشین حرم از مجموعه اشیا و نفایس گنجینه ی حرم حضرت عباس علیه السلام فهرستی تهیه و آن را مهر و موم كرد. این فهرست كه ارزش مجموعه اشیای مذكور در آن هزار لیره ی طلایی تركی تخمین زده شده به شرح زیر است. [1] .
- یك نسخه قرآن با قطع بزرگ به خط كوفی و تذهیب شده.
- 16 نسخه قرآن های دیگر در قطع بزرگ.
- دو مصحف به خط كوفی در قطع كوچك.
- دو چلچراغ طلایی، یكی بزرگ تر به وزن 417 مثقال و دیگری متوسط با وزن 40 مثقال.
- دو چلچراغ كوچك ساخته شده از آمیخته ی طلا و نقره هر یك به وزن 15 مثقال.
- دو چلچراغ بزرگ نقره، هر یك به وزن 1800 مثقال.
- 97 چلچراغ نقره متوسط در اندازه های مختلف با وزن 200 تا 300 مثقال.
- 2 چلچراغ مسی در اندازه ی متوسط.
- 3 چلچراغ بزرگ بلورین.
- یك شمعدان طلای كوچك به وزن 9 مثقال.
- یك شمعدان كوچك نقره.
-47 شمعدان مس و برنز در اندازه های متفاوت.
- سه دسدیس (شكل دست) از جنس طلا، كه یكی 29 مثقال و دو عدد دیگر هر كدام 6 مثقال وزن دارند.
- سه دسدیس نقره كه یكی 134 مثقال و دو تای دیگر هر كدام 110 مثقال وزن دارند.
[ صفحه 246]
- 43 دسدیس نقره با اندازه های متفاوت.
- یك دسدیس نقره ای دارای تصویر.
-74 پرده ی حریر با اشكال بوته و جغه و گلابتون.
- 12 پرچم (بیرق) قدیمی.
- 19 پرچم با نقش های جغه و بوته.
- سه درفش نقره ای كه هر كدام 72 مثقال وزن دارند.
- دو درفش نقره با حجم متوسط.
- چهار قالی ایرانی بزرگ.
- 13 گلیم پنبه ای آبی رنگ.
- دو نمد پشمی.
- 8 قطعه زیر انداز كوچك.
- 8 گویچه (انارك) نقره ای كه در چهار گوشه ی ضریح نصب بوده است.
- 5 كمربند با نقش های گلابتون.
- یك تفنگ.
- 6 شمشیر آهنی كهن و دارای ارزش تاریخی.
- سر دوال كمان از جنس نقره.
- 5 تبر و دو قمه.
- دو خنجر مرصع.
- كمربند مسی مشبك طلاكاری شده.
- آیینه ای از نقره.
- 9 كاسه ی برنجی.
- قطعه طلایی به وزن 17 مثقال.
- قطعه طلایی دیگر همراه با یك زنجیر به وزن 12 مثقال.
- گردنبندی از جنس نقره به وزن 25 مثقال.
- گردنبند چهل بسم الله از جنس طلا و به وزن 40 مثقال.
[ صفحه 247]
- قطعه پارچه عمامه ای ترمه.
- شال های هندی.
- یك شال با نقشهای گلابتون.
- 8 كلاهخود از جنس نقره كه وزن هر یك 70 مثقال است.
- كریچه ای از نقره.
- 20 جام ویژه چلچراغ.
- یك ستاره ی بلورین بزرگ.
- كلاهكی طلایی برای تیرك پرچم.
- 6 بازوبند نقره ای طلسم و تعویذ، هر كدام به وزن 117 مثقال.
- 6 گیره ی مخصوص چادر از جنس نقره، هر كدام به وزن 17 مثقال.
علاوه بر اینها، اشیای دیگری هم بعدها به این گنجینه اهدا شده كه در آن جا نگهداری می شود.
[ صفحه 250]
در این گنجینه، همچنین مجموعه ای از مجسمه های طلایی كشتی های مسافربر كه یك ناوگان را تشكیل می دهد، صندوقی آهنی در بردارنده چند مهر امضای تصویری حقیقی از سر مبارك امام حسین علیه السلام كه از ایتالیا آورده شده است، مصحفی به خطی منسوب به امیرمؤمنان علیه السلام و تعدادی نسخه ی خطی وجود دارد كه شمار آنها به 109 نسخه می رسد و بیشتر آنها نیز قرآن خطی به خط كوفی است.
در شناسنامه ای كه از نسخه های خطی این گنجینه به دست آورده ام نوشته بود: «این مجموعه در بردارنده ی 109 نسخه و همه نیز قرآن خطی است». به هر روی، آنچه درباره ی قدمت و ارزش هنری و تاریخی اشیا و نفایس موجود در گنجینه ی حرم حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام هم می توان گفت.
مخطوطات موجود در این گنجینه دارای فهرست چاپ نشده ای است كه نگارنده تنها نسخه ای ماشین نویسی شده از آن رؤیت كرده است. استاد ناصر نقشبندی در نوشته ای بدین مطلب اشاره كرده كه در حرم حضرت ابوالفضل سه نسخه ی قدیم قرآن خطی كه به خط كوفی نوشته شده است، نگهداری می شود.
محل گنجینه زمانی در حجره ای واقع در زاویه ی رواق جنوبی قرار داشت كه پیش از آن مقبره ی مرحوم شیخ حسین بن احمد بن شیخ علی تولیت حرم حضرت عباس علیه السلام بوده است.
این گنجینه در حال حاضر به محل مقبره ی آل خیرالدین كه درش از صحن گشوده
[ صفحه 245]
می شود انتقال یافته است. در سال 1265 هـ.ق هیأتی ویژه با حضور سعید السید آل سلطان تولیت فعلی و سید حسین سید حسن وهاب تولیت پیشین حرم از مجموعه اشیا و نفایس گنجینه ی حرم حضرت عباس علیه السلام فهرستی تهیه و آن را مهر و موم كرد. این فهرست كه ارزش مجموعه اشیای مذكور در آن هزار لیره ی طلایی تركی تخمین زده شده به شرح زیر است. [1] .
- یك نسخه قرآن با قطع بزرگ به خط كوفی و تذهیب شده.
- 16 نسخه قرآن های دیگر در قطع بزرگ.
- دو مصحف به خط كوفی در قطع كوچك.
- دو چلچراغ طلایی، یكی بزرگ تر به وزن 417 مثقال و دیگری متوسط با وزن 40 مثقال.
- دو چلچراغ كوچك ساخته شده از آمیخته ی طلا و نقره هر یك به وزن 15 مثقال.
- دو چلچراغ بزرگ نقره، هر یك به وزن 1800 مثقال.
- 97 چلچراغ نقره متوسط در اندازه های مختلف با وزن 200 تا 300 مثقال.
- 2 چلچراغ مسی در اندازه ی متوسط.
- 3 چلچراغ بزرگ بلورین.
- یك شمعدان طلای كوچك به وزن 9 مثقال.
- یك شمعدان كوچك نقره.
-47 شمعدان مس و برنز در اندازه های متفاوت.
- سه دسدیس (شكل دست) از جنس طلا، كه یكی 29 مثقال و دو عدد دیگر هر كدام 6 مثقال وزن دارند.
- سه دسدیس نقره كه یكی 134 مثقال و دو تای دیگر هر كدام 110 مثقال وزن دارند.
[ صفحه 246]
- 43 دسدیس نقره با اندازه های متفاوت.
- یك دسدیس نقره ای دارای تصویر.
-74 پرده ی حریر با اشكال بوته و جغه و گلابتون.
- 12 پرچم (بیرق) قدیمی.
- 19 پرچم با نقش های جغه و بوته.
- سه درفش نقره ای كه هر كدام 72 مثقال وزن دارند.
- دو درفش نقره با حجم متوسط.
- چهار قالی ایرانی بزرگ.
- 13 گلیم پنبه ای آبی رنگ.
- دو نمد پشمی.
- 8 قطعه زیر انداز كوچك.
- 8 گویچه (انارك) نقره ای كه در چهار گوشه ی ضریح نصب بوده است.
- 5 كمربند با نقش های گلابتون.
- یك تفنگ.
- 6 شمشیر آهنی كهن و دارای ارزش تاریخی.
- سر دوال كمان از جنس نقره.
- 5 تبر و دو قمه.
- دو خنجر مرصع.
- كمربند مسی مشبك طلاكاری شده.
- آیینه ای از نقره.
- 9 كاسه ی برنجی.
- قطعه طلایی به وزن 17 مثقال.
- قطعه طلایی دیگر همراه با یك زنجیر به وزن 12 مثقال.
- گردنبندی از جنس نقره به وزن 25 مثقال.
- گردنبند چهل بسم الله از جنس طلا و به وزن 40 مثقال.
[ صفحه 247]
- قطعه پارچه عمامه ای ترمه.
- شال های هندی.
- یك شال با نقشهای گلابتون.
- 8 كلاهخود از جنس نقره كه وزن هر یك 70 مثقال است.
- كریچه ای از نقره.
- 20 جام ویژه چلچراغ.
- یك ستاره ی بلورین بزرگ.
- كلاهكی طلایی برای تیرك پرچم.
- 6 بازوبند نقره ای طلسم و تعویذ، هر كدام به وزن 117 مثقال.
- 6 گیره ی مخصوص چادر از جنس نقره، هر كدام به وزن 17 مثقال.
علاوه بر اینها، اشیای دیگری هم بعدها به این گنجینه اهدا شده كه در آن جا نگهداری می شود.
[ صفحه 250]
[1] سيد محمد سعيد سيد محمد علي آل ثابت در كتابخانه ي خود نسخه اي از اين فهرست در اختيار دارد.